سفرنامه انجمن تاریخ به نایین-طبس
روز سه شنبه 10/10/98 ساعت6:30 صبح به اتفاق جمعی از همکاران از ترمینال غرب تهران به مقصد نایین حرکت کردیم.
مناطق بازدیدی عبارت بودند از:
1/خانه پیرنیا:از اماکن سنتی نایین متعلقبه دوره صفویه و حاکم نشین نایین در آن دوره بود واچزایمختلف آن ورودی هشتی دالانهای متعدد ،غلامنشین ،ایوان شاهنشین اتاق نشیمن یاکرسی ،صحنیا حیاط ،گودالباغچه ،اتاقهای متعدد باغ گچبری های بسیار زیبا ا تصاویری از داستان های هفت پیکر نظامی و داستان خسرو شیرین و یوسف وزلیخا ،صحنه های شکارگاه
این خانه در حال حاضر به موزه مردم شناسی کویر تبدیل شده ودر فهرست آثار ملی به ثبت رسید .
2-مسجد نایین :این مسجد سومین مسجدقدیمی ایران وقدمت آن1200سال قبل است در دوره آل بویه ستونها ی شبیه مسجدالنبی به آن اضافه شدهو این مسجد تک مناره است بین دوره سلجوقی و ایلخانی قسمتکمر پوش مخوص خانمها ست
قسمت سرداب از معماری دست کند بهره برده یعنی از سنگهای شفاف مرمر جهت انتقال نوربه داخل زیر زمین و گرم بودن ن در فصول سرد وسالخنک بودن آن در فصول گرم سال
بنا بسیار زیبا یی دارد مربوط به سال 711قمری است و با چفت وبست ساخته شده و هیچ میخی ندارد
قسمت پایاب وضوخانهبود . گچبری بسیار زیبا ی قسمت محراب شامل نقوش گیاهی و هندسی بسیار زیباو خطوط کوفی مشجر تحسین برانگیزاست . سردر بسیار زیبا با تزینات معماری و همنطور مناره مسجد هشت ضلغی در قاعده با ارتفاع 28متر 3 مسجد قدیمی ایران
3- نارین قلعه :این بنا در بافت تاریخیشهر نایین و قدمت آن به دوره اشکانیان میرسد و در دوره های بعد باعنوان دژ یا کهن دژ تو سعه یافته دور آن را خندق کنده اند به ارتفاع50 متر و چندین برج در گوشه های اضلاع آن قرار دارد و مصالح آن خشت خام است
پس از پایان بازدید های نایین به طرف طبس حرکت کردیم و ساعت 5/9 شب در رستوران ناردون طبس شام صرف شدو بعد به طرف هتل بهمن رفتیم و همسفران به اتاق هایشان هدایت شدند
صبح روز بعدمورخ 11/ 10 / 98پس از صرف صبحانه راهی منطقه ی بسیار اعجاب انگیز کال جنی شدیم کال به زبان محلی یعنی رودخانه که از دو قسمت خشک و قسمت رودخانه تشکیل شده است در امتداد این کال در دل دیواره دره وجود دارد که نشان از ارتباط آن با مراسم چله نشینی پیروان آیین میترایی در ایران باستان به طور کلی طبس بزرگترین شهر خاور میانه است و شرق و غرب آن حدود 450 کیلو متر فاصله دارند طبس آب فراوان دارد حتی آب اضافی دارد
از 14 روستای هدف گردشگری هفت تای آن در طبس قرار دارد
قلعه ها از زمان نادر شاه تا پهلوی اول خان نشین بوده اند.
رشته کوه های شتری حدود 3 هزار متر ارتفاع دارد.معروفترین سد قوسی دنیا است که حدود 800 سال قدمت دارد و به لحاظ ساخت جزء شگفتی های سد سازی جهان است.ارتفاع آن 63 متر و ضخامت دیواره آن بسیار زیاد است.و مربوط به دوره مغول است.
در روستای ازمیغان سیاه چادر هایی وجود دارد که از موی بز بافته شده اند و بسیار قابل انعطاف می باشند و داخل آن بسیار گرم است.
یکی از دیدنی های جالب قبر های رو باز اسپردنی یا سپردنی بود که شخص قبل از فوتش وصیت می کرد که مرا در کربلا یا مشهد .....دفن کنید . اینها مرده را روی زمین طاقی شکلی می گذاشتند تا پس از پوسیده شدن جسد استخوانهای آنرا در کیسه ای قرار دهند و به مسافرانی که از آن منطقه عبور می کردند می سپردند تا کیسه استخوانها را به سرزمینی که مد نظر بوده برسانند.که اینها قبر های روی زمین هستند.
و از دیدنی های دیگر آب انبار ها هستند که با لوله هایی سفالی و با ساروج بست و چفت شده اند و آب را به انبار ها منتقل می کنند. که این آب انبار ها دارای پله هایی بسیار محکم بوده و نور گیری کامل برای آمد و رفت افراد درآن تعبیه شده بود.
از جاذبه های دیدنی دیگر منطقه کاه شور بود.که جایی عمومی برای آب های ورودی بوده است. و کاه ها را در آنجا می شسته اند.آب این بخش از طریق قنات ها تامین می شده است.اشکلک چربی : کوزه را با آن در آب فرو می کردند.
از دیگر دیدنی های طبس ارگ معروف آن است.که شامل پنج حیاط و حوض آب که صرفا جنبه نظافت داشته است.
هر خانه دو ایوان و حیاط داشته که یکی آفتابگیر برای فصل زمستان و دیگری حیاطی خنک برای تابستان با زیر زمین های خنکی که سرداب بوده اند . در فیلم پ مثل پلیکان شخصی به نام سید علی میرزا که از آخرین بازماندگان این ارگ بوده بازی کرده است .لازم به ذکر است که چند قلعه مربوط به اسماعیلیان در این منطقه وجود دارد.
از دیگر دیدنی های طبس باغ گلشن است با پلیکانهای زیبا و وصف ناپذیر آن!
در اوایل قرن سیزدهم هجری قمری بود که امیر محمدحسن خان عرب زنگویی ملقب به میرحسن خان، سومین حاکم تون (فردوس) و طبس، باغ زیبای گلشن را در انتهای خیابانی به همین نام بنا کرد. وی از سلسله خوانینی بود که توسط نادرشاه به حکوت طبس منصوب شده و زمام امور برای سال ها در اختیار آن ها قرار گرفته بود. میرزا خانلرخان اعتصام الملک در حدود سال 1255 شمسی ازطبس بازدید کرده و در نوشته هایش به نام میرحسن خان به عنوان سازنده گلشن یاد کرده است . زمان ساخت این بنا مصادف با آخرین روزهای حکومت لطف‌علی خان زند بود؛ روزهایی که آغا محمد خان قاجار نیز تلاش می کرد که به حکومت برسد. به همین دلیل کارشناسان، قدمت این باغ را اواخر زندیه و اوایل قاجاریه می دانند و تاریخ خاصی را برای آن در نظر نمی گیرند. یک نکته منحصربه‌فرد در باغ گلشن که تنها در تاج محل هند مانند آن تکرار شده، این است که باغ به صورت مربع است، یعنی طول و عرض باغ با هم برابرند و خیابان‌های موازی، طول و عرض این باغ را به هم متصل می‌کنند. ساختمان سردرب باغ گلشن در زلزله ویرانگر شهریور ۵۷ طبس به کلی از بین رفت که اکنون همانند گذشته بازسازی شده‌است.
از دیگر دیدنی های طبس بازار زیبای آن است که با معماری سنتی و مغازه های صنایع دستی مس و شیرینی فروشی های پر جاذبه توجه همه را به خود جلب می کند.و گردشگران می توانند با خرید زیور آلات ،خرما، شیرینی و انواع حلوا از سوغاتی های زیبای این بازار استفاده کنند از جمله شیرینی های معروف شیرینی روورکرده: (Roo Var Karde)که از محبوب ترین و معروف ترین شیرینی محلی طبس می باشد. این شیرینی از دو لایه نان که بین آنها حلوایی مخصوص از شیره ی خرما قرار میگیرد تهیه می شود و بین مردم طبس بسیار محبوب و خوشمزه است.
یکی دیگر از مناطق دیدنی طبس کویر حلوان یا خیر آباد است. که حدود 30 کیلومتر طول دارد و تپه های شنی و ماسه ای آن حدود 150 متر ارتفاع دارد.که به محض آمدن باد چهره این تپه ها تغییر می کند. در کویر یا دغ (در فرهنگ فارسی معین و عمید‘ دغ به معنی زمینی که علف و گیاه در آن نروید آورده شده است) میدانهای وسیعی از شن وجود دارد که برای استفاده در سافاری و شتر سواری برای علاقه مندان مناسب می باشد.
دوستان ما، سر شار ازهیجان انرژی دو روزه ی سفر به دل کویر ،در ساعت 14 با این خطه زیبا خداحافظی کردند و پس از طی 512 کیلومتر، نیم شب پنج شنبه، ساعت 2 به شهمیرزاد رسیدند و در خانه معلم اسکان یافته و صبح روز بعد با دیدار از منطقه بوم گردی سرای ایل سنگسر و خرید از بازار این شهر، راهی گرمسار شدند. پس از تناول غذای ظهر در مجتمع زیبای ستاره کویر گرمسار، به سوی تهران عزیمت نمودند.
با آرزوی سلامتی و دیدار مجدد دوستان
شکوفه نیک نفس
