واژه های سیاسی

واژه هـای تاریخی

زهیر لبّاف

 

 

رفراندوم

رفراندوم به معنای مراجعه به آرای عمومی است. رفراندوم برای تصویب و یا رد سیاستی ویژه یا برنامه ای ویژه در کشورهای دموکراتیک انجام می شود، مانند رفراندوم 12 فروردین سال 1358 هـ.ش برای تعیین نوع نظام سیاسی ایران پس از انقلاب 22 بهمن 57 بود.

 

سانسور

در زبان لاتین به معنای قضاوت کردن و ارزش گذاشتن است. سانسور بر دو نوع است. نوع اول ممانعت پیش از انتشار و نوع دوم مجازات پس از انتشار است. سانسور معمولاً در نظام های سیاسی استبدادی و توتالیتر انجام می شود. در نظام های دموکراتیک نیز تا حدودی سانسور وجود دارد. در این نظام ها در ایام جنگ سانسور شدیدتر می شود.

 

سوسیالیزم

در زبان فرانسه به معنای اجتماعی است. منظور از آن سیاستی است که مالکیت یا نظارت جامعه بر وسایل تولید، سرمایه، زمین، اموال و غیره و اداره آن ها به سود مردم است. در این سیاست سود عمومی نسبت به سود فردی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. سوسیالیزم مدرن نتیجه مستقیم انقلاب صنعتی است. انقلاب صنعتی موجب پیدایش سرمایه داران و کارگران شد. ایدئولوژی ویژه طبقه کارگر سوسیالیزم را به وجود آورد. در حقیقت سوسیالیزم یک انقلاب علیه نتایج انقلاب صنعتی بود.

 

فاشیزم

فاشیزم از واژه Fascismo گرفته شده و عنوان اصول نهضت فاشیستی است. فاشیزم آرمی در روم باستان بود مرکب از تبری که بر گرد دسته آن میله هایی در امتداد دسته می بستند و در پیشاپیش پادشاهان و حکام به عنوان سمبُل قدرت بر می­داشتند. این علامت بعدها سمبُل حزب فاشیست ایتالیا در مارس 1919 شکل گرفت و در 1922 به رهبری موسولینی دولت ایتالیا را در دست گرفت.

رژیم فاشیسم دیکتاتوری و چند پارلمانی است. پایه آن بزرگداشت دولت و دشمنی با دموکراسی، لیبرالیزم و سوسیالیزم است.

 

فدراسیون

در زبان لاتین به معنای «جمع شدن» است. اتحاد چند ایالت با کشور و تشکیل یک دولت را فدراسیون می­گویند. در نظام فدراسیون ایالت ها یا کشورها دارای اختیار محدود هستند و امور خارجی در دست دولت مرکزی است. قانون اساسی فدراسیون حدود اختیارات داخلی ایالت ها یا کشورهای تابعه را معین می کند.

اختیارات ایالت ها یا کشورهای تشکیل دهنده فدراسیون در سیستم های مختلف متفاوت است. در ایالات متحده آمریکا، ایالت ها حق بستن قرارداد با دولت های خارجی ندارند. اما در شوروی سابق چنین نبود، حتی جمهوری اکراین و جمهوری روسیه سفید در سازمان ملل متحد نماینده داشتند.

در دولت های فدرال، هر یک از دولت ها، دارای سازمان اداری و معمولاً مجلس قانون گذاری هستند، اما قوانین آن ها نباید مغایر قوانین اساسی دولت فدرال باشد.

مهمترین دولت های فدرال در جهان، ایالات متحده آمریکا، کانادا، استرالیا، امارات عربی متحده و هند هستند.

اگر در اتحادیه ای از کشورها قانون اساسی و مجلس قانون گذاری یگانه وجود نداشته باشد آن اتحادیه، کنفدراسیون خوانده می شود.

هر تلاشی برای یاددهی و یادگیری، یک نوع مجاهدت